متخصصان مدت‌ها است می‌دانند که زنان برای ابتلا به بیماری آلزایمر بیشتر در معرض خطر قرار دارند. احتمال ابتلای آن‌ها دو برابر مردان است.

اکنون دانشمندان می‌گویند با شناسایی دو تفاوت چشمگیر میان زنان و مردان، ممکن است در مسیر درک دلیل این موضوع باشند. نخست، زنان کروموزوم‌های متفاوتی نسبت به مردان دارند. آن‌ها همچنین یائسگی را تجربه می‌کنند؛ فرایندی که زمانی رخ می‌دهد که هورمون‌های تولیدمثل زنان از حدود دهه ۴۰ و ۵۰ سالگی به‌ طور طبیعی کاهش می‌یابند.

بر اساس اعلام انجمن آلزایمر، از هر سه آمریکایی سالمند، یک نفر از آلزایمر یا نوعی دیگر از زوال عقل فوت می‌کند. نزدیک به دوسوم آمریکایی‌های مبتلا به بیماری آلزایمر، زن‌اند.

آنا بانکهوف، دستیار و پژوهشگر مغزواعصاب در دانشکده پزشکی هاروارد و بیمارستان بریگهام و زنان، در مصاحبه‌ای جدید توضیح داد: «از نظر همه‌گیرشناسی، ما شاهد آنیم که تقریبا برای همه بیماری‌های مغزواعصاب، در تعداد زنان زیستی و مردان زیستی مبتلاشده تفاوت‌هایی وجود دارد. برای مثال، روند و الگویی وجود دارد که در ام‌اس و میگرن، تعداد بیشتری از زنان به آن مبتلا می‌شوند، در حالی که در مورد تومورهای مغزی و پارکینسون، قضیه برعکس است.

او افزود: «فقط بر اساس این ارقام، این احساس به‌ وجود می‌آید که باید چیزی در سطح زیست‌شناختی زیربنای این تفاوت‌ها باشد.»

اگر به درون بدن نگاه کنیم، در حالی که زنان دو کروموزوم اکس دارند، مردان یک کروموزوم اکس و یک کروموزوم وای دارند. کروموزوم‌ها ساختارهایی رشته‌مانند از دی‌ان‌ای درون سلول‌های ما هستند که صدها یا حتی هزاران ژن را حمل می‌کنند. ژن‌ها ویژگی‌های ظاهری یک فرد را تعیین می‌کنند. تفاوت‌های میان ژن‌های موجود در کروموزوم‌های اکس و وای ممکن است احتمال ابتلای زنان به بیماری آلزایمر را افزایش دهد.

پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که ژن‌های موجود در کروموزوم اکس با بیماری آلزایمر مرتبطند، از جمله اینکه زنان مبتلا به آلزایمر به دلیل داشتن کروموزوم اکس دوم، بیشتر از مردان مبتلا به این بیماری عمر می‌کنند.

بانکهوف گفت: «بسیاری از ژن‌های مربوط به دستگاه ایمنی و تنظیم ساختار مغز روی کروموزوم اکس قرار دارند، بنابراین میزان آن‌ها تا حدی بین زنان و مردان متفاوت است. به‌ نظر می‌رسد این موضوع تاثیر داشته باشد.»

هورمون‌های غالب متفاوت در زنان‌ــ مانند استروژن که بر مغز اثر می‌گذاردــ نیز ممکن است در این ماجرا نقشی ایفا کنند.

بانکهوف گفت: «یائسگی بخشی از این معما است، احتمالا یکی از بخش‌های بزرگ‌تر آن. من نمی‌گویم که تنها عامل است‌- خود افزایش سن موضوع مهمی است و پژوهش‌های جالب زیادی در حال بررسی این‌اند که افزایش سن بر دستگاه ایمنی که به‌ نظر می‌رسد پیامدها و آثاری بر تغییرات شناختی داشته باشد، چه تاثیری می‌گذارد.»

برخی زنان در دوران یائسگی، زمانی که تخمدان‌ها تولید استروژن و پروژسترون را متوقف می‌کنند، به درمان جایگزین هورمونی روی می‌آورند. این روش علائمی مانند گرگرفتگی را که به‌ دلیل کاهش سطح هورمون‌ها در یائسگی بروز می‌کنند، کاهش می‌دهد، اما بر اساس اعلام مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، ممکن است برای بعضی زنان، خطر ابتلا به مشکلات خطرناک پزشکی مانند حمله قلبی، سکته مغزی، سرطان پستان، لخته شدن خون و بیماری کیسه صفرا را افزایش دهد.

به گفته ریچل باکلی، دانشیار مغزواعصاب دانشکده پزشکی هاروارد، زنانی که پس از سن ۷۰ سالگی درمان جایگزینی هورمونی دریافت کرده‌اند، از پروتئینی که به نام «تائو» شناخته می‌شود، هم سطوح به‌مراتب بالاتری دارند. تجمع پروتئین تائو یکی از ویژگی‌های بارز بیماری آلزایمر است. این زنان همچنین دچار افت شناختی بیشتری شدند.

باکلی این یافته‌ها را در ماه مارس گذشته در مجله ساینس ادونسز (Science Advances) منتشر کرد، اما برای درک این پیوندها، تحقیقات بیشتری نیاز است.

باکلی گفت: «ما با داده‌های ثانویه زیادی کار می‌کنیم که از پیش وجود دارند و این عالی است، اما در مورد آنچه می‌توانیم با این داده‌ها انجام دهیم، محدودیت‌هایی وجود دارد. ما در تلاشیم ببینیم آیا می‌توانیم یک بررسی جدید را طرح‌ریزی کنیم که در آن بتوانیم واقعا زمان یائسگی را بررسی کنیم و دریابیم چه چیزهایی در خون در حال تغییر است، چه چیزهایی در مغز در حال تغییر است، چه چیزهایی در شناخت در حال تغییر است و این تغییرات چگونه ممکن است با خطرات دوران سالمندی مرتبط باشند.»